U kunt voor buitenverlichting een tijd- of schemerschakelaar instellen, zodat die alleen brandt als het nodig is. Voor binnenverlichting past u een aanwezigheidsschakelaar toe. Het licht gaat dan automatisch uit wanneer er in een bepaalde ruimte geen mensen aanwezig zijn.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als de buitenverlichting minimaal 6 uur per nacht kan worden uitgeschakeld.

Voor veel soorten verlichting zijn energiezuinige ledtoepassingen beschikbaar. Door ledverlichting te gebruiken heeft u minder energie nodig voor dezelfde hoeveelheid licht. Ledlampen zijn tot wel 80% zuiniger en gaan bovendien langer mee. Daarnaast kunnen ze vaak worden toegepast in de bestaande armaturen. Bij een complete vervanging van de verlichting is het raadzaam speciale led-armaturen toe te passen.

Randvoorwaarden: de lichtopbrengst van de ledlamp en de technische staat van de bestaande armaturen moeten goed genoeg zijn. De toepasbaarheid is bovendien afhankelijk van het aantal branduren. Dat aantal verschilt per type lamp en per oplossing.

Hoe meer u gebruikmaakt van daglicht, hoe minder energie u verbruikt. Zorg daarom voor een daglichtafhankelijke regeling of schakeling op uw binnenverlichting. Dan past uw verlichting zich automatisch aan het binnenvallend daglicht aan.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als de verlichting langs ramen en lichtstraten of onder daglichtkoepels apart schakelbaar is. Het geïnstalleerde vermogen per verlichtingsgroep moet minimaal 700 W zijn. Het daglichtoppervlak in het dak is minimaal 10% van dakoppervlak en/of het daglichtoppervlak in de gevel is minimaal 30% van het vloeroppervlak.

Met behulp van een tijdschakelaar schakelt uw verwarming automatisch uit buiten bedrijfstijd. Door op deze tijdschakelaar een weekprogramma in te stellen, stemt u de werking van de verwarming optimaal af op de gebruikstijden van uw organisatie.

Randvoorwaarden: niet van toepassing.

U kunt de temperatuur van elke ruimte in uw gebouw apart instellen. Dit doet u door per ruimte een regelmogelijkheid op de radiatoren aan te brengen. Zo stemt u de temperatuur af op de warmtebehoefte per ruimte. U kunt bijvoorbeeld de temperatuur verlagen in ruimtes waar niemand is.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als het regelelement van de radiatoren over een motorbediende afsluitklep beschikt.

Op cv-ketels kunt u een weersafhankelijke of optimaliserende regeling toepassen. Hiermee past de cv-ketel zich aan de actuele omstandigheden aan en verbruikt daardoor niet meer energie dan nodig. Een weersafhankelijke regeling past de cv-watertemperatuur aan de buitentemperatuur aan, zodat de watertemperatuur niet hoger is dan nodig. Een optimaliserende regeling houdt bovendien rekening met de gebouweigenschappen, de opwarmtijd en de interne warmtelast.

Randvoorwaarden: als u de cv-ketel ook gebruikt voor de warmwatervoorziening, geldt een minimale watertemperatuur van 60 °C. In dat geval past u de weersafhankelijke regeling toe op afzonderlijke cv-groepen.

Een hr-ketel gebruikt minder gas dan een conventionele ketel. Zo kunt u 10 tot 15% op uw gasverbruik besparen. Een hr-ketel met een hr 107-label is aan te raden: die heeft een hoog rendement (minimaal 107% op onderwaarde en 96% op bovenwaarde).

Randvoorwaarden: de retourtemperatuur van de ketel moet lager kunnen zijn dan 55 °C. Hogetemperatuursystemen, zoals een warmtapwatersysteem of hogetemperatuurstralingspanelen, verhinderen dit soms. De maatregel is erkend bij vervanging van de verwarmingsketel.

Hoe verder warm water vervoerd wordt, hoe meer warmte via de leidingen van de installatie verloren gaat. Het is daarom raadzaam om deze leidingen te isoleren, zeker als die door onverwarmde ruimtes gaan.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als uw aardgasverbruik maximaal 170.000 m3 per jaar is. De bedrijfstijd van de verwarmingsinstallatie is minimaal 1.250 uur per jaar. Let bij de keuze van het isolatiemateriaal op welke garanties de fabrikant biedt.

Bespaar energie door uw ventilatiesysteem te regelen naar behoefte. Denk bijvoorbeeld aan aanwezigheids- of tijdsschakelaars, zodat de ventilatie alleen werkt als dat nodig is. Het is ook mogelijk een CO2-regeling in te stellen. Die ventileert op basis van de hoeveelheid CO2 in de lucht.

Randvoorwaarden: afhankelijk van uw bedrijfstak en specifieke regeling gelden verschillende randvoorwaarden. Zie daarvoor de volledige Erkende Maatregelenlijst voor uw bedrijfstak.

Met warmteterugwinning is het mogelijk om energie te besparen, terwijl het klimaat comfortabel blijft. U kunt de warmte van de uitgaande lucht gebruiken om de verse aanvoerlucht op te warmen.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als sprake is van een gebalanceerd ventilatiesysteem, waar een warmteterugwinsysteem aan kan worden toegevoegd. De toe- en afvoerkanalen moeten bij elkaar in de buurt liggen, bijvoorbeeld in een centrale luchtbehandelingskast.

Zorg voor elektromotoren die efficiënt werken en regelbaar zijn, zodat de ventilatie steeds kan worden afgestemd op de behoefte. Daarnaast kunt u ervoor zorgen dat de weerstand van het luchtkanalensysteem zo laag mogelijk is, bijvoorbeeld door luchtfilters met minder weerstand toe te passen, en het luchtverlies in het systeem beperkt blijft.

Randvoorwaarden: toepassing van efficiënte motoren is erkend bij vervanging van de ventilator.

Voor (droog)blazen kunt u blowerlucht gebruiken in plaats van perslucht. Blowerlucht heeft een lager energieverbruik doordat lucht niet gecomprimeerd hoeft te worden.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als de benodigde overdruk voor (droog)blazen lager kan zijn dan 1.0 bar. De blower moet dicht bij de toepassing kunnen worden geplaatst. Daarnaast moet de bedrijfstijd van de compressor minimaal 900 uur per jaar zijn. Ter indicatie: dat is 3 uur per werkdag.

Veel persluchtcompressoren hebben een nullast-stand. In deze stand draait de motor wel, maar levert geen perslucht. Omdat deze stand 10 tot 35% van de energie verbruikt ten opzichte van de vollast-stand, moet het gebruik van deze stand zoveel mogelijk beperkt worden. Dit kunt u doen door een compressor met frequentie- of toerenregeling toe te passen.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend bij vervanging van de compressor.

Uw persluchtcompressor werkt efficiënter als hij koude lucht aanzuigt. Elke 10 graden minder scheelt 3 tot 4% energieverbruik. De temperatuur in de compressorruimte is vaak hoog vanwege de warmteproductie van de compressor zelf. Aanvoer van koude lucht kunt u regelen via een kanaal naar buiten of naar een onverwarmde ruimte.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als een opening in uw gevel mogelijk is binnen een afstand van 3 meter van de compressor. Ook moet het verbruik van de compressor minimaal 65.000 kWh per jaar zijn.

De restwarmte van uw compressor kunt u gebruiken voor ruimteverwarming. Dit doet u door een luchtkanaal te plaatsen en warme lucht uit de compressorruimte naar een te verwarmen ruimte te leiden.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als uw aardgasverbruik minder is dan 170.000 m3 per jaar. Daarnaast moet de compressor in het stookseizoen minimaal 10 uur per dag op vollast draaien en moet de afstand van de compressor tot de te verwarmen ruimte minder zijn dan 3 meter.

U kunt een niet-geïsoleerde spouwmuur laten opvullen met isolerend materiaal, zodat minder warmte verloren gaat.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als uw aardgasverbruik maximaal 170.000 m3 per jaar is.

Via bedrijfs- en transportdeuren gaat veel energie verloren. Zorg er daarom voor dat dit soort deuren zo kort mogelijk openstaan, bijvoorbeeld door een snelsluitende of automatische deur toe te passen. Of zorg dat uw transportdeur, bedrijfsdeur of gevel een aparte loopdeur voor personentoegang heeft.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend bij vervanging van de bedrijfsdeur.

U kunt een niet-geïsoleerde transportdeur vervangen door een geïsoleerde deur. Daarnaast kunt u ook (opblaasbare) luchtkussens of tochtslabben gebruiken. Daarmee sluit u openingen af die warmteverlies veroorzaken – bijvoorbeeld de opening tussen een vrachtwagen en een transportdeur.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als het aardgasgebruik van uw gebouw maximaal 170.000 m3 per jaar is en de ruimte waarin de deuren gebruikt worden minimaal tot 10 °C wordt verwarmd. Daarnaast geldt voor het gebruik van luchtkussens dat per dag minimaal 4 uur geladen en gelost moet worden.

U kunt meerdere servers of besturingssystemen tegelijkertijd op één (of meerdere) machines laten draaien. Dit bespaart hardware, maakt datagebruik efficiënter en leidt tot een lager energieverbruik.

Randvoorwaarden: het opgestelde vermogen van uw serverruimte is minimaal 5 kW. Deze maatregel is erkend op een natuurlijk moment.

Er zijn meerdere mogelijkheden om serverruimtes efficiënt te koelen. Zo kunt u energiezuinige koelmachines of vrije koeling (zoals buitenlucht) gebruiken. Ook kunt u met een hogere koeltemperatuur werken, of het toerental van de koelventilatoren verlagen.

Randvoorwaarden: over het algemeen geldt dat het gaat om serverruimtes met een opgesteld vermogen van minimaal 5 kW. Of de maatregelen erkend worden op een natuurlijk of zelfstandig moment, is voor elke maatregel verschillend. Voor de randvoorwaarden per maatregel zie de volledige Erkende Maatregelenlijst voor uw bedrijfstak.

De noodstroomvoorziening – ook wel ‘uninterrupted system’ (UPS) genoemd, zorgt voor een ononderbroken elektriciteitsvoorziening, ook als de netspanning uitvalt. Moderne systemen hebben een hoog rendement en besparen tot 10%.

Randvoorwaarden: deze maatregel wordt erkend bij vervanging van de UPS.

Bij verwarming met stoom is door de hoge temperatuur relatief veel warmteverlies. Door toepassing van een hr-ketel kan met een veel lagere temperatuur worden verwarmd dan de 160 °C van een stoominstallatie. Daarmee bespaart u tot wel 50% energie.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend bij vervanging van uw verwarmingsinstallatie.

De warmte uit rookgassen kan worden teruggewonnen met behulp van een speciale warmtewisselaar: een economiser. In de warmtewisselaar wordt het voedingswater van de ketel voorverwarmd. Een rookgascondensor koelt de rookgassen nog verder af, zodat ook de aanwezige waterdamp condenseert. Deze technieken worden meestal gezamenlijk toegepast.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als in het rookgaskanaal en rondom de ketel voldoende ruimte is om een warmtewisselaar in te bouwen.

Door de hoge temperatuur van de stoomketel gaat veel warmte verloren via stoom- en condensaatleidingen, stoomafsluiters en flenzen. Aanbrengen van isolatie voorkomt onnodig warmteverlies.

Randvoorwaarden: pas de maatregel alleen toe als de leverancier een ongestoorde werking garandeert. Soms zijn onderdelen namelijk bewust niet geïsoleerd.

In stoominstallaties moet een deel van het ketelwater regelmatig worden ververst om de stoomkwaliteit op peil te houden. Dit heet spuien. De warmte die hierbij verloren gaat, kan nuttig gebruikt worden. Bijvoorbeeld voor het opwarmen van suppletiewater.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als minimaal 50% van het ketelvoedingswater bestaat uit vers suppletiewater. Het energieverbruik van de stoomketel moet minimaal 4.500 MWh zijn.

Bij een lagedrukstoomketel kan het condensaat via een ontgasser teruggevoerd worden naar de ketel. Bij een hogedrukstoomketel kan een ontspanningsvat worden toegepast, waarna het condensaat kan worden gebruikt voor het opwarmen van suppletiewater. In een open systeem wordt het condensaat afgevoerd naar het riool. Met behulp van een warmtewisselaar kan daaruit nog warmte worden teruggewonnen.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend bij aanpassing van een stoomgebruiker of renovatie van het stoom- en condensatienet.

Het verbruik van een stoomketel wordt vooral bepaald door hoe efficiënt de brander werkt. Door warmere lucht aan te zuigen en door automatische regeling van de luchtovermaat van de brander verbetert het rendement van de verbranding. Met een modulerende regeling kan de capaciteit van de brander worden verlaagd bij een lagere stoom- of warmtevraag.

Randvoorwaarden: de brander moet geschikt zijn voor hogere luchttemperatuur en/of voor toepassing van de verschillende regelingen. Voor de exacte voorwaarden per maatregel verwijzen we u naar de volledige Erkende Maatregelenlijst voor uw bedrijfstak.

U kunt de afzuiginstallatie van het fornuis in uw grootkeuken uitrusten met rook- of dampdetectieapparatuur, in combinatie met meet- en regelapparatuur. Hiermee zorgt u ervoor dat uw afzuiginstallatie niet méér (warme) lucht afvoert dan nodig is.

Randvoorwaarden: de motoren van de installatie moeten geschikt zijn voor het toepassen van een frequentieregeling. De maatregel is erkend bij vervanging van het afzuigsysteem.

In keukens wordt voor het verwarmen of grillen van producten vaak een infrarood salamander gebruikt. Met een tijdschakelaar kunt u de salamander buiten gebruikstijden uitschakelen. Een apparaat met pandetectie schakelt automatisch uit als er geen producten onder staan.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend bij vervanging van de salamander.

Een hoogrendementsboiler (hr-boiler) is een goed alternatief voor een conventionele boiler. Deze is namelijk energie-efficiënter. Zo kunt u tot 20% op uw gasverbruik besparen.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als uw aardgasverbruik maximaal 170.000 m3 per jaar is. Deze maatregel is van toepassing bij vervanging van uw boiler.

Met een waterbesparende douchekop brengt u het waterverbruik van douches omlaag. Een besparing van twintig naar zes liter water per minuut is dan mogelijk. Daarnaast is het ook mogelijk een speciale knop te installeren. Wie daarop drukt, krijgt voor een bepaalde tijd water; daarna stopt de waterafgifte automatisch, tot er opnieuw op de knop wordt gedrukt.

Randvoorwaarden: niet van toepassing.

Hoe verder warm water vervoerd wordt, des te meer warmte verloren gaat via de leidingen. U kunt dit beperken door de leidingen te isoleren.

Randvoorwaarden: niet van toepassing.

Een slimme meter

Dit is een digitale energiemeter, die uw traditionele elektriciteits- en gasmeter vervangt. De digitale energiemeter geeft automatisch uw energieverbruik door aan uw netbeheerder. Zo weet u precies hoeveel u verbruikt. Wekt u zelf energie op? Dan kunt u op de slimme meter zien hoeveel stroom u terugstuurt. Een digitale energiemeter is meestal gratis beschikbaar.

Randvoorwaarden:de slimme meter is voor u van toepassing als uw elektriciteitsverbruik boven de 88.000 kWh uitkomt, uw gasverbruik boven de 25.000 m3 of uw vloeroppervlak groter is dan 1.500 m2.

Met dit systeem maakt u uw elektriciteits- en gasverbruik tot in detail inzichtelijk: tot op het kwartier nauwkeurig. Maar dit systeem doet nog meer, zoals het meten van de buitentemperatuur en de aanvoertemperatuur van uw ketel. Met de data die hieruit voortkomen, kunt u – met behulp van een rapportagefunctie – uw verbruik over een bepaalde periode zien.

Randvoorwaarden: het EBS met rapportagefunctie is van toepassing als uw elektriciteitsverbruik boven de 265.000 kWh uitkomt, uw gasverbruik boven de 75.000 m3 of uw vloeroppervlak groter is dan 4.400 m2

Dit is een automatisch EBS zoals hierboven omschreven, met als toevoeging een gebouwbeheerssysteem (GBS). Een GBS analyseert automatisch uw verbruiksgegevens. Door deze toevoeging stuurt het EBS automatisch bij. Zo zijn uw installaties optimaal afgesteld op het verbruikskarakter van uw organisatie. Denk aan het minimaliseren van verbruik buiten piekuren. Maar ook aan het aanpassen van de binnentemperatuur aan de buitentemperatuur. Of bijvoorbeeld aan het voorkomen van gelijktijdige koeling en verwarming.

Randvoorwaarden: het EBS met rapportagefunctie in combinatie met een GBS is van toepassing als uw elektriciteitsverbruik boven de 1.000.000 kWh uitkomt, uw gasverbruik boven de 170.000 m3 of uw vloeroppervlak groter is dan 10.000 m2.

Zorg voor een efficiënte opwekking van de warmte die nodig is voor uw processen. Dit kunt u bereiken door toepassing van hoogrendements-apparatuur en door een goede regeling van de branders (van bijvoorbeeld ovens of stoominstallaties). Het verbruik van een stoomketel of een oven wordt vooral bepaald door hoe efficiënt de branders werken.

Randvoorwaarden: voor de randvoorwaarden van deze hoofdgroep: zie de volledige Erkende Maatregelenlijst voor uw bedrijfstak.

Vaak is het mogelijk om restwarmte van een proces nuttig te gebruiken. Bijvoorbeeld voor hergebruik in een proces, zoals het voorverwarmen van ingaande stromen. Of voor toepassing ergens anders in uw gebouw, zoals voor ruimteverwarming of warmtapwatervoorziening.

Randvoorwaarden: voor de randvoorwaarden van deze hoofdgroep: zie de volledige Erkende Maatregelenlijst voor uw bedrijfstak.

Doordat in processen vaak hoge temperaturen worden toegepast, treedt relatief veel warmteverlies op. Isoleren van ovenwanden, isoleren van warme aan- en afvoerleidingen en afdekken van procesbaden zijn effectieve maatregelen om die verliezen te beperken.

Randvoorwaarden: voor de randvoorwaarden van deze hoofdgroep: zie de volledige Erkende Maatregelenlijst voor uw bedrijfstak.

De compressor van een koelinstallatie gebruikt veel elektriciteit. Terwijl deze niet aan hoeft te staan bij een lage buitentemperatuur. Schakel uw installatie daarom pas in als de buitentemperatuur boven de 18 °C komt.

Randvoorwaarden: niet van toepassing.

Grote apparaten geven veel warmte af. U kunt deze warmte mechanisch afzuigen. Zo blijft het binnenklimaat stabiel en hoeft uw koelinstallatie minder aan te staan. Dat leidt tot energiebesparing.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als de warmteproducerende installatie bestaat uit een apparaat (of cluster van apparaten) dat met één installatie af te zuigen is. En het vermogen van de warmteproducerende installatie meer dan 10 kW is.

Uw koelinstallatie maakt gebruik van een koelpomp. Met een automatische schakeling op de pomp voorkomt u dat deze onnodig aanstaat.

Randvoorwaarden: niet van toepassing.

Door de leidingen van uw koelinstallatie te isoleren, voorkomt u dat koelwater te veel opwarmt bij transport.

Randvoorwaarden: niet van toepassing.

In sommige bedrijfspanden staat in elke ruimte een printer of scanner. Deze gebruiken continu stroom, óók in de slaapstand. Het is energiezuiniger om één apparaat centraal op te stellen.

Randvoorwaarde: er zijn minimaal 10 lokale printers en/of kopieerapparaten in gebruik. De maatregel is erkend bij vervanging van de apparatuur.

Voor de energie-efficiëntie van elektromotoren geldt een Europese richtlijn. Voor veel toepassingen zijn inmiddels International-Efficiency super-premium rendement-motoren (IE4) beschikbaar.

Randvoorwaarde: de maatregel is erkend bij vervanging van motoren boven 4kW met meer dan 4.500 draaiuren per jaar.

Het regelen van het debiet bij pompen gebeurt vaak met afsluiters of smoorkleppen. Voor een variabel debiet kunt u ook een toerenregeling op de pomp toepassen (in plaats van een smoorregeling). Hierbij wordt de capaciteit van de pomp continu afgestemd op het gewenste debiet.

Randvoorwaarde: een variabel debiet moet inpasbaar zijn in de installatie. De maatregel is erkend bij vervanging van de pomp.

Op een roltrap staan niet continu mensen. Door een aanbodafhankelijke regeling op de besturing van uw roltrap toe te passen, zorgt u dat de roltrap vertraagt of stil staat, als hij niet wordt gebruikt.

Randvoorwaarde: de maatregel wordt erkend op een natuurlijk moment.

Een liftinstallatie is vaak een groot deel van de tijd niet in gebruik. De verlichting en ventilatie kan dan worden uitgeschakeld. Gebruik voor uw liftinstallatie bijvoorbeeld een stand-by-schakeling: die schakelt de verlichting en ventilatie pas in als iemand de liftcabine oproept. Of installeer aanwezigheidsdetectie, die reageert op de aanwezigheid van mensen in de lift.

Randvoorwaarde: De maatregel is erkend als de ventilatie en verlichting in de huidige situatie continu aan staan.

Door spouwmuren en daken te isoleren, voorkomt u onnodig warmteverlies. Is er nog enkel of dubbel glas aanwezig in de buitengevels? Pas dan bij vervanging minimaal HR++-glas toe.

Randvoorwaarden: deze maatregel is erkend wanneer u uw dak of glas vervangt. Spouwmuren kunt u op elk moment isoleren.

Voor het bereiken van de gewenste luchtvochtigheid is voldoende ventilatie nodig. Bij ventilatie gaat echter ook veel warmte verloren. Door een warmtewisselaar te gebruiken en door de ventilatoren te regelen op basis van vocht en temperatuur, beperkt u het warmteverlies zoveel mogelijk.

Randvoorwaarden: per specifieke oplossing gelden er randvoorwaarden. Daarvoor verwijzen we u naar uw lijst met Erkende Maatregelen voor uw bedrijfstak.

Om de waterkwaliteit op peil te houden moet het badwater worden gereinigd. Bij minder intensief gebruik en buiten gebruikstijden volstaat een lager debiet, omdat dan minder reiniging nodig is. Toepassing van een frequentiegeregelde pomp, al dan niet met schakelklok, voorkomt onnodig energieverbruik.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als de aanwezige pomp geschikt is voor frequentiesturing. De maatregel mag niet ten koste gaan van de waterkwaliteit.

Mogelijk is de temperatuur van de bassinwanden en aanvoerleidingen van het zwembadwater hoger dan de temperatuur van de aangrenzende ruimten. Als dit het geval is, voorkomt u met isolatie onnodig warmteverlies.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als de bassinwanden en/of de aanvoerleidingen goed bereikbaar zijn.

Via een warmtewisselaar kunt u de warmte uit het spoelwater (verontreinigd water) gebruiken om suppletiewater op te warmen. Dat is het water dat nodig is om het waterverlies door verdamping en spuien aan te vullen. U plaatst de warmtewisselaar in of nabij de bufferkelder.

Randvoorwaarden: de maatregel is erkend als de spoelwaterbufferkelder een omvang heeft van minimaal 55 m3.